Türkiye ve KKTC’yi, dünyada ilk kez kullanılacak bir teknikle, denizin 250 metre altında askıda kurulacak 80 kilometre uzunluğundaki su boru hattı ile birbirine bağlayacak olan KKTC Su Temin Projesi için Mersin Taşucu’nda kurulan dev tesiste boru üretimine başlandı.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Yüksek Yoğunluklu Polietilen boruların imalatı için kurulan tesiste imal edilecek bir borunun çapı 1.6 metre, yekpare uzunluğu 500 metre, ağırlığı basınç sınıfına göre 148 ton ile 183 ton arasında olacak. Proje, boru üretim tesis ve teknolojisi ile de örnek teşkil edecek. KKTC Su Temin Projesi, deniz dibindeki basınç düzeyinin borularla su aktarımı imkansız kılması sebebiyle, özel bir teknikle inşa edilecek. 80 bin 151 metre uzunluğundaki boru hattı deniz dibinden değil 250 metre derinlikte kurulacak askılarla KKTC’ye su taşıyacak. Anamur-Dragon Çayı üzerinde inşası devam eden Alaköprü Barajı’ndan alınacak yıllık 75 milyon metreküp su, deniz altındaki boru hattı ile KKTC’de Girne yakınlarındaki halen inşa edilmekte olan Geçitköy Barajı’na aktarılacak.
DOĞAL AFETLERE KARŞI ÖNLEM
Deniz altından su geçiş hattı güzergahı; boru başlangıç ve bitiş koordinatlarını korumak, deniz tabanındaki elverişsiz kısımlardan, dik eğimlerden ve heyelan bölgelerinden kaçınmak, mümkün olduğunca düz bir hat izlemek gibi önemli kıstaslar dikkate alınarak seçildi. Jeolojik araştırmalarla bölgedeki sismik aktivite incelendi ve deprem katalogları oluşturuldu. Denizin akıntı ve dalga rejimini belirleyebilmek için oşinografik araştırmalar yapılarak 12 aylık veri toplandı. Yüksek yoğunluklu polietilen boruların su altında deniz etkileri sebebiyle bozulmaya uğrayıp uğramadığını tespit etmek üzere tam ölçekli 11 adet boru ile deney yapılarak 6 aylık aralıklarla iki yıl boyunca ölçüm gerçekleştirildi. 0,15 m/s ile 0,5 m/s arasında değişen sabit akıntı hızları ve 90-75-30 derece akıntı geliş açıları durumunda sistemin tepkisi değerlendirildi. Son 30 yılın önemli fırtına kayıtları toplanarak bilgisayar üzerinde dalga modeli oluşturuldu.
HASARLAR ÖNCEDEN TESPİT EDİLECEK
Oşinografik araştırmalar ile toplanan veriler kullanılarak model kalibre edildi. Yapılan deneyler sayesinde deniz altından KKTC’ye su taşıyacak sisteminin yorulma ömrünün 125, sünme ömrünün ise bin yıldan fazla olduğu hesaplandı. Çalışmada ayrıca deniz altına yerleşilecek borulara vericiler takılacak. Bu vericiler ve sensörler sayesinde muhtemel hasarlar önceden tespit edilip müdahaleler zamanında yapılacak. Borularda sızıntı ihtimaline karşı tuzluluk sensörleri sürekli işler durumda tutulacak.
KKTC’NİN 50 YILLIK SU İHTİYACINI KARŞILAYACAK
KKTC’ye aktarılacak yıllık 75 milyon metreküp suyun yüzde 50,3’ü içme-kullanma, yüzde 49,7’si sulama suyu olarak değerlendirilecek. Projenin gerçekleşmesi ile, halen yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarının kısıtlı olması sebebiyle su sıkıntısı çekilen KKTC’de, 50 yıllık içme ve kullanma suyu ihtiyacı karşılanacak. Ayrıca 4 bin 824 hektarlık alanda tarımsal sulama yapılacak.
ASRIN PROJESİ’NDE ÇİN MALI BORULAR KULLANILACAK
Yavru Vatan’ın içme suyu daha kaliteli yerli boru varken Çin malı borularla taşınacak. KKTC – Anamur arasında yapılacak su temin projesi, ‘Asrın Projesi’ olarak kabul ediliyor. Projenin başarısındaki en önemli bileşen ise suyu taşıyacak olan borular. Ülkemiz çelik boru üretiminde Avrupa birincisi, dünya beşincisiyken, Asrın Projesi’nde Çin malı borular kullanılıyor. Çelik Boru İmalatçıları Derneği (ÇEBİD) Başkanı Ahmet K. Erciyas, “Projede kullanılacak boruların ülkemizden rahatlıkla temin edilme imkânı varken, Çin’den hem de daha pahalıya ithal edilmesi kabul edilemez” dedi.
TÜRKİYE AVRUPA’DA BİRİNCİ, DÜNYADA İSE BEŞİNCİ SIRADA
Türkiye’den KKTC’ye içme suyu götürülmesini sağlayacak Asrın Projesi olarak kabul edilen KKTC Anamur Su Temin Hattı Projesi’nde Çin’den ithal edilen boruların kullanılacak olmasına Türk çelik boru sektörü tepkili. Konuyla ilgili açıklama yapan Çelik Boru İmalatçıları Derneği (ÇEBİD) Başkanı Ahmet K.Erciyas şunları söyledi: “Türkiye çelik boru üretiminde Avrupa’da birinci, dünyada ise beşinci sırada. Sektörümüz referans projelerle kalitesini de kanıtladı. Buna karşın bu kadar önemli bir projede Çin malı boruların kullanılmasını doğru bulmuyoruz” dedi.
YERLİ ÜRÜN KULLANIMI
Çelik Boru İmalatçıları Derneği Başkanı (ÇEBİD) Başkanı Ahmet K. Erciyas, söz konusu durumun, Başbakanlığın, kamu kurum ve kuruluşlarınca gerçekleştirilecek mal alımlarına ilişkin uygulamalarda yerli ürün kullanılması ile ilgili 28046 sayılı genelgesine de aykırı olduğunu belirtti. Ahmet K. Erciyas,“Barajlardan gelen su iletim hatlarında bugüne kadar işletme güvenliğine ve uzun ömre sahip olan çelik borular kullanılırken bu projede dökme demir boruların kullanılmasında dikkat çeken bir diğer konu” dedi.
KOREZYONA KARŞI DAYANIKLI
Türkiye çelik boru sanayinin yaklaşık 4 milyon tonluk üretimiyle Avrupa’da birinci dünyada ise beşinci sırada yer aldığını belirten Ahmet K. Erciyas, şöyle devam etti: “Türkiye çelik boru sanayi, üretiminin yaklaşık yüzde 40’ını 140’tan fazla ülkeye ihraç ediyor. Sektörümüz, Bakü-Tiflis-Ceyhan, Mavi Akım ve Melen Projesi gibi ulusal ve uluslararası birçok enerji ve su iletim hattı projelerinde de yer alarak kalitesini ve yetkinliğini kanıtladı. Son yıllardaki teknolojik gelişmelere
de paralel olarak üretilen Türk çelik borularının kullanıldığı iletim hatları, korozyona dayanıklı iç ve dış kaplama ve ilaveten yapılan katodik koruma yöntemi sayesinde 100 yıla kadar sorunsuzca çalışıyor.”
“BORU İTHAL EDİLMESİNİ DOĞRU BULMUYORUZ”
Ahmet K. Erciyas: “Günümüz Türkiye ekonomisinin en önemli problemlerinden birisi cari açık. Hükümet cari açıkla baş edebilmek için birçok tedbir aldı. Ülkemizde daha kalite üretim yapan çelik boru üreticileri varken yapılan bu ithalatın gereksiz yere cari açığa yol açtığını düşünüyoruz. Ayrıca küresel piyasalarda büyük bir rekabet içerisinde olduğumuz Çin’den, bizim fiyatlarımızdan daha yüksek fiyatlarla boru ithal edilmesini sektör olarak doğru bulmuyoruz” dedi.