Afrika Alt Yapı ve İnşaat Sektörü Raporu
Afrika kıtasında sürdürülebilir ekonomik büyüme üç önemli faktöre bağlıdır. Bölgesel entegrasyon, kurumların gelişmesi (mülkiyet hakları ve hukukun üstünlüğü) ve alt yapı. Afrika Altyapı Konsorsiyomu (ICA) raporlarında evlerinde musluğu açamayıp, suyu temin edebilmek için geçen kayıp zamanın 40 milyar saat potansiyelin üzerinde olduğunu belirtmektedir. Karayolu taşımacılığına bakıldığında, yolların %80’i mal taşımak, %90’ı yolcu taşımak için kullanılmaktadır. Afrika hükümetlerinin tarihsel olarak bütçelerine baktığımızda, bütçe açıklarını finanse etmek için dış borçlar yaptıkları görülür. Aynı zamanda, birçok devlet sabit sermaye artışını mevcut hükümetin maliyesine bağımlı olarak, kendi mali bütçesinin dışında altyapı harcamalarını finanse eder. Bu durumda: Afrika bağlamında, yeni dünya trendlerinin Afrika’yı etkilemesi, Yapı zamanı ve maliyetleri, Önemli inşaatlar ve Altyapı çeşitliliği bu pazarın önemli noktalarıdır.
Genel tabloyu kavrayabilmek için Dünya Piyasaları Raporuna göre (Güney Afrika Hariç) Afrika kıtasının önümüzdeki dönemdeki en önemli yedi projesine bakmakta fayda var. 3218 km’lik Nijerya hızlı treni (13 milyar $); 2935 km’lik Mombasa-Kigali demiryolu; 100KW’lık Ruanda Kivuwatt Enerji Santrali; 525 metrelik Uganda Jinja köprüsü; Namibya Kudu gaz sahası; Trans Sahra doğal gaz projesi ( Nijerya-Cezayir)(20 milyar$); Kuzey-Güney Afrika koridoru. Afrika’nın kalabalık şantiyelerinden bazıları ve birkaç ülke ekonomisindeki inşaat sektörü yatırımlarından kesitlerle, karlı gözüken pazarları ve altyapı gelişimlerini şöyle bir özetleyelim.
İnşaat Süresi ve Maliyetler; AECOM 2014 Raporuna göre ortalama inşaat maliyetleri şu şekildedir:
Ucuz konut maliyetlerinde metrekare fiyatı ortalama Johannesburg/Güney Afrika 370USD, Luanda/Angola 625
USD, Akra/Gana 340USD, Nairobi/Kenya 340 USD, Abuja/Nijerya 440USD, Kigali/ Ruanda 480USD, Dakar /
Senegal 420USD, Dar es Salaam/Tanzanya 390USD, Kampala/ Uganda 370USD, Lusaka/ Zambiya 375USD’dir.
Konut Satış fiyatları metrekare olarak merkez/ mahalle olarak ortalama Jo-burg 805/1100USD, Luanda 1350/1855USD, Akra 740/1015USD, Nairobi 735/1005USD, Abuja 965/1315USD, Kigali 1050/1430USD, Dakar
920/1255USD, Dar es Salaam 845/1155USD, Kampala 810/1105USD ve Lusaka 820/1115USD. Johannesburg’da standart konut metrekare maliyeti 530USD, lüks konut maliyeti 890USD’den başlıyor, Johannesburg’u referans
alarak aynı orantıyla diğer ülke ve şehirlerin rakamlarını da yaklaşık tespit edebilirsiniz. Bu doğrultuda Angola ve
Nijerya konut maliyetleri en yüksektir, Gana ve Kenya ise konut maliyetleri açısından daha uygun gözükür. Luanda
ise değerlendirmede en kötü örnektir. Farklı olarak Nairobi’nin ve Gana’nın ucuz konut imalatı kategorisinde cazip, Nijerya’da ise ucuz otel maliyetlerinde cazip gözükmektedir. Kigali ise en pahalı konut şatışının olduğu yerdir.
İnşaatların süresi için en önemli konu inşaatın ruhsatları, kamu ile ilişiği ve denetimleri içeren bürokratik süreçtir. Ortalama 150 ile 200 gün arasında değişiklik gösterir. Afrika genelinde Afrika’ya yatırım yapacaklar dikkat!
Afrika Alt Yapı ve İnşaat Sektörü Raporu İNCELEME Afrika Danışmanı Alper Fatih Abidin hükümetler son on yılda
bürokrasiyi kolaylaştırmak ve inşaat süreleri kısaltmak için çalışmalar yaptılar. Örneğin Cezayir inşaatların zamanında tamamlanması için bir yasa çıkardı. Burkina Faso ve Burundi işlemlerin hızlanması işin tek işlem büroları kurdu. Nijerya ve Liberya evrak süresine zaman sınırlaması getirdi. Marutis işlem prosedürlerini birleştirdi,
Ruanda ise izin sistemini merkezileştirdi.
Gelelim Afrika’nı en büyüklerine;
Afrika İş Dergisi’nin “Afrika’nın en iyi 250 şirketi” raporunda 24 inşaat ve yapı materyali şirketi bulunmaktadır. Bu
şirketlerden 9’u Mısır, 6’sı Güney Afrika, 4’ü Fas, 2’si Nijerya, 1 ‘er Kenya, Tanzanya ve Zambiya’dadır. Listenin en üstünde Nijerya merkezli Dangote Çimento, listenin 7nci sırasında inşaat sektörünün zirvesindedir. Nijerya Menkul Kıymetler Borsası’nda değeri Güney Afrika’nın tüm inşaat sektörü toplamının neredeyse 3 katıdır. Batı Afrika’nın en büyük sanayi grubudur. Nijerya’nın en büyük çimento üreticisi 2012’de yılda 19 milyon ton üretim kapasitesindeydi
ve 14 ülke genişleme planı tamamlandığında 2015 sonu 42 milyon ton/yıl, 2017 sonu 62 milyon ton/yıl hedeflemektedir. 2015 sonu genişleme planı 700milyon $’dır. Dangote, Tanzanya’da kuracağı 500milyon$’lık
çimento tesisi için küçük bir enerji santralı kurmak için Tanzanya hükümetine 2015’de başvuruda bulunmuştur. Ve
böylece çimento devi 14. Afrika ekonomisine de ayak basacaktır. Ayrıca Kamerun tesisi de bu yıl hizmete girecektir.
Genel olarak listede ilk 250’ye giren bu 24 şirkete şöyle bir bakarsak:
Nijerya-Dangote Cement, La Farge Cement Wapco Nigeria Mısır-Orascom Construction Inds., El Ezz Aldekhela Steel, El Ezz Steel Rebards, Suez Cement, Egyptian Iron and Steel Comp., Sinai Cement, Egypt Aluminium, Eiswedy
Cables, Msr Cement Qena Fas-Societe Lafarge-Ciments, Societe les Ciments du Maroc, Societe Holcim, Societe
Nationale de Siderurgie Güney Afrika-Aveng, Murray and Roberts, Wilson Bayly Holmes-Ovcon, Raubex Group, Group Five, Cashbuild Kenya-Bamburi Cement Zambia-Chilange Cement Tanzanya-Tanzanya Portland Cement Comp.
Birkaç ülke bazında Afrika sektörüne bakarsak; ANGOLA; Angola, 2000 yılından bu yana inşaat sektörü sabit sermaye ile hızla büyüyen ve kıtanın altıncı yapı stoğuna sahip ülke. İnşaat sektörü kredi teminindeki sıkıntılar son
beş yılda kredi oranlarını iki haneli rakamlara getirmiştir. Bu önemli büyüme yabancı yatırımı ülkeye büyük miktarda getirdi ve Angola, Güney Afrika’dan sonra inşaat ile ilgili işleri içeren yabancı yatırımcıları çeken ikinci ülkedir. Petrol üreten ülkenin özel sektörü büyük ölçüde gelişmemiş olduğundan, ekonomik gelişme devlet-egemen
sektörlerde inşaat, enerji ve ulaştırma hakimiyetindedir. Şu anda Angola’nın petrolü diğer sanayi dallarına küçük
yayılım ile off-shore olarak bulunur. Ulaşım, su ve elektrik alt-yapı kısıtlılığından dolayı hükümetin ekonomik
çeşitli destekleri uzun bir zaman sürmeli ve daha geniş bir ekonomi için olumlu yayılmalar olmalı. Hükümet
2015-2017 döneminde petrol dışı ekonomi üzerinde 23milyar$ harcamayı planlıyor. Tarım, gıda, hizmet, rafineri, kamu hizmetleri, ulaşım, lojistik gibi sektörlerle ülkenin petrole bağımlılığına azaltmayı hedefliyor. Kasım 2014 ‘den beri petrol dışı projelerden bazıları BIOCOM, KIZENGA, PEDRO ve NEGRAS sanayi alanlarındakiler (2015- 2016’da uygulanacak olanlar) ve KASSINGA, KASSALA, KITUNGO demir cevheri madenleri. Yatırımlar özel sektör kaynaklı olacaktır. Devletin petrol fiyatlarına müdahalesi bazı projelerin yavaşlamasına sebep olabilir. Hükümet dış yatırımları azaltıp hazine bütçesinden projeleri desteklemeyi hedefliyor. ETYOPYA; Etyopya’nın altyapısının nominal değeri 2007’den 2013’e kadar 3 kat artmıştır ve kıtada yedinci sıraya getirmiştir. Ülkenin kalkınma stratejisi (GTP), büyüme ve dönüşüm planı (2010-2015) tarafından yönlendirilmektedir. Özünde, GTP, tarımsal üretimi ve verimliliği yükselterek sanayileşmeye teşvik ve altyapıda özel bir odaklanma yatırım açan bir kamu sektörü yatırım
stratejisidir. Etyopya’nın yatırım önderliğindeki kalkınma stratejisi milenyum kalkınma hareketi (MDGS) ile GSYİH’de büyüme ve ilerleme tespit etti. Bu yoksullukta ciddi bir azalmayasebep oldu. Doğu Afrika’da büyümeyi desteklemek için küçük ekonomilerin bölgesel pazarlara büyükfaydası vardır. Böylece büyük doğu Afrika ekonomisinin karşılaştırmalı avantajlarından yararlanır. Etyopya’nın doğal kaynaklarını ve demografisini kullanarak
bölgede bütünleştirmeyi destekleyerek bölgeye katkısı elektrik olabilir. Şu anda 2300MW (EEPCO) kurulu elektrik üretimini sağlamakta. 2037 yılında 37.000MW hedeflenerek 9 Afrika ülkesine elektrik ihracatı yapmayı hedefliyor.
Etyopya’nın sadece hidroenerjide 45.000MW potansiyeli var. GANA; 2007 yılında petrolün bulunması ve 2010’da da
ihracatına başlanması Gana ekonomisini ve GAMA (Büyük Akra Metropol Bölgesi) Afrika’nın 11.büyük bölgesini
hareketlendirdi. Petrol, Gana ekonomisinin son beş yılda %8,7 büyümesine yardımcı olmuştur. Özel tüketim
harcamaları da %7,5 artmıştır.Ülkenin büyüyen orta sınıf, perakende merkezlerine birçok uluslar arası markayı
çekti. Bu da alışveriş eğilimlerinin batılılaştığını gösterir. Ancak alışveriş merkezleri bu artışa ve bu pazara ayak uydurmakta başarısız oldu. Sebebi ise kısa zaman içindeki talebi perakende alanı kısıtlılığından karşılanamadı. Ekim2014’de açılan 27.500 metrekarelik Akra West Hill Mall’ın ikinci aşaması olan 12.000 metrekare devam etmektedir. 14.000 metrekarelik Achimota Perakende Merkezi 2014 sonunda tamamlandı. 27.500 metrekare Kumasi Mall bu sene açılacak. Kumasi ‘nin toplam alanı 250.000 metrekare olacak ve önümüzdeki üç yılın
sonunda tamamlanacak. Daha ileriye baktığımızda Gana, önümüzdeki 25 yıl boyunca demografik yapısıyla bu sektörde inanılmaz bir pencere olacağı kanaatindeyim.Birleşmiş Milletler raporuna göre çalışma çağındaki
nüfus 2010 yılında %57,5 dan 2040 yılında %64,8 e yükseleceği öngörülmektedir. Aynı zamanda gelir dağılımı
dinamikleri özellikle artacak.
#afrika #yatırım #afrikayatırım #afrikakıtası
