Metaller içinde en yüksek ergime sıcaklığına (3442oC) sahip olması ile birlikte TIG kaynağında ark oluşumu için gereken akımı taşıması yönünden en ideal tercih olan Tungsten’in sertliği ve yüksek sıcaklık direnci kararlı ark transferi sağlarken, elektrodun ergimesini ve kaynak metaline geçmesini de engelliyor. Dolayısıyla Tungsten elektrod seçiminin ve hazırlama yönteminin doğru yapılması TIG kaynağında mükemmel sonuçlar veriyor. En iyi TIG kaynağı performansı için, malzemeye ve amperaja uygun tungsten elektrodu seçmenin önemine değinen Eczacıbaşı-Lincoln Electric Askaynak, kaynak operatörlerinin bu konuda dikkat etmesi gereken önemli ipuçlarını paylaştı. Yüzde 2 Seryum Alaşımlı, yüzde 1,5 Lantan Alaşımlı, Saf Tungsten, yüzde 2 Toryum Alaşımlı, Zirkonyum alaşımlı olmak üzere 5 farklı Tungten elektrod çeşidinin olduğunu aktaran Askaynak bunların her birinin farklı amaçlar için en iyi sonucu verdiğinin altını çizdi.
Askaynak uzmanlarının doğru tungsten elektrod seçimi için paylaştığı ipuçları şu şekilde:
- Seryum alaşımlı tungsten elektrodlar; karbon ve paslanmaz çeliklerin, nikel alaşımlarının, titanyum malzemelerin, boru ve ince sac malzemelerin kaynağında tercih edilmelidir. En iyi DC akımda performans gösterse de AC akım için de kullanılabilir.
- yüzde 1,5 ve yüzde 2 lantan alaşımlı tungsten elektrodlar, düşük akım değerlerinde mükemmel ark başlangıcı sağlarken, uzun ömür, kararlılık ve uç aşınması bakımından avantajlıdır. yüzde 2 lantan alaşımlı tungsten elektrodlar havacılık endüstrisi gibi kritik alanlarda kullanılmakla birlikte yüzde 2 toryum alaşımlı tungsten elektrodların yerine de tercih edilebilir. Her iki elektrod da karbon ve paslanmaz çeliklerin, nikel alaşımlarının, titanyumun ve aluminyum alaşımlarının kaynağında iyi sonuçlar verir.
- yüzde 99,5 tungsten içeren Saf Tungsten elektrodlar ise alaşımlı tiplere göre çok daha ucuz maliyettedir ve AC kaynağı için, ısındığı zaman yuvarlak uç verecek şekilde iyi ark kararlılığı sağlar. Aluminyum ve magnezyum alaşımlarının AC güç üniteleriyle kaynağı için iyi ark kararlılığı sunmakla birlikte, DC invertör güç üniteleri ile birlikte kullanılmamalıdır.
- Minimum yüzde 97,3 tungsten ve yüzde 1,7 – 2,2 arası toryum içeren yüzde 2 toryum alaşımlı tungsten elektrodlar iyi ark başlangıcı ve yüksek akım taşıma kapasitesi ile dikkat çeker ve düşük tüketim oranı sayesinde ark bozulmasını ve kaynak metali kirlenmesini engeller. AC kaynağın yanı sıra karbon ve paslanmaz çeliklerin, nikel alaşımlarının ve titanyum malzemelerin kaynağında DC (-) akımda da kullanılabilir. Toryum alaşımlı elektrodlar az miktarda radyoaktif madde içerdiği için, kaynak operatörlerinin üreticinin talimatlarına ve ürün MSDS’ine (Malzeme Güvenlik Bilgi Formu) uyması hayati önem taşır.
- Yüzde 98,6 tungsten ve yüzde 0,7-0,9 zirkonyum içeren zirkonyum alaşımlı tungsten elektrodlar diğer çeşitlerle kıyaslandığında, kırılma olmaksızın en yüksek akım taşıma kapasitesine sahip elektrodtur ve aluminyum ve magnezyum alaşımlarının kaynağı için ideal sonuçlar verir. Kaynak metaline en az tungsten geçişini sağlayan bu elektrodlar ayrıca iyi ark kararlılığına ve güvenli ark başlangıcına sahiptir.
- Elektrod çeşidine göre, uygun hazırlama yöntemleri ile yuvarlak ve sivri uç olmak üzere 2 farklı uç şekli elde edilebilir.
- Tungsten elektrod ucunu yuvarlak hale getirmek için tavsiye edilen AC akım değerlerinin uygulanması gerekir. Yuvarlak uçlu Tungsten Elektrodlar, AC sinüsoidal dalga formunda ve konvansiyonel kare form TIG güç kaynakları ile yapılan kaynaklarda kullanılabilir. Uç kırılmasını ve ark kararsızlığını önlemek amacıyla yuvarlak ucun çapı, elektrod çapının da 1.5 katını geçmemesi gerekir. Bu elektrodların sertlikleri ve yüksek sıcaklık dirençleri ile kararlı ark transferi sağlarken ergime ve kaynak metaline geçme riskini de ortadan kaldırır.
- Elektrod ucunun arkı odaklaması ve bozulmayı engellemesi nedeniyle Sivri uçlu tungsten elektrodlar; saf, seryum alaşımlı, lantan alaşımlı ve toryum alaşımlı elektrodlar için invertör AC ve DC kaynak uygulamalarında, ayrıca ince malzemelerin düşük akımlarda kaynağı için tercih edilebilir. Ancak, bu tip tungsten uçların, kaynak metaline geçmesi riskinden dolayı yüksek akımlarda kullanılmaması önemli.
- Tungsten elektrodu düzgün bir şekilde taşlamak için, taşlama taşına boylamasına şekilde ileri-geri hareket ile sürtülmesi gerekir. Ark başlangıcının kolay olması ve arkın odaklanması için de sivri ucun boyu elektrod çapının 2.5 katını geçmemelidir. Toryum alaşımlı tungsten elektrodların taşlaması sırasında, ortaya çıkan tozların ortamdan uzaklaştırılmasına da özen gösterilmelidir.
Tungsten elektrodlarının seçimi ve hazırlanması konusunda ipuçlarını bulmak ve Askaynak’ın tüm yenilikçi ürünleri hakkında bilgi almak için www.askaynak.com.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.
